اسپلیت تی (Split Tee) از اتصالات خطوط لوله است که به منظور انشعاب گیری از آن بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. اتصالات خطوط لوله دارای انواع و اقسام، و کاربردها و عملکردهای متنوعی هستند. با استفاده از اتصالات می توان بسیاری از ایرادات و کاستی های موجود روی خطوط لوله، مخازن و سایر تجهیزات مربوط به انتقال سیال را رفع کرد و در این میان اسپلیت تی بیشترین کاربرد را در انشعاب گیری از خطوط لوله، خصوصاً خطوط لوله با سایزهای بزرگ ایفا می کند.
آشکار است که اتصالات نه تنها در واحدهای بزرگ نظیر پالایشگاه ها و مجتمع های پتروشیمی، صنایع سنگین و ذوب فلزات و فولاد، و مواردی از این دست، بلکه حتی در فیلدهای صنایع ساختمانی و واحدهای صنعتی کوچک نیز کاربرد گسترده ای دارد. دامنه بهره گیری از اتصالات خطوط لوله آن چنان گسترده است که حتی در زندگی روزمره نیز، برای تعمیر مشکلات وارد شده بر خطوط لوله نیز مورد استفاده قرار می گیرند. این اتصالات می توانند در قالب اتصالات انشعاب گیری، اتصالات رفع نشتی وتعمیرات موضعی، اتصالات ردیوس سایز و تبدیل خطوط لوله و مخازن با سایزهای متفاوت و بسیاری از موارد دیگر کاربرد داشته باشند.
اسپلیت تی، در حال جوشکاری اتصال روی لوله
در این طیف گسترده اتصالات خطوط لوله نظیر اسپلیت تی بر حسب کاربرد زیادی که در انشعاب گیری دارد بیشتر از سایر اتصالات مورد استفاده خطوط لوله قرار می گیرد. از اتصال اسپلیت تی می توان برای انشعاب گیری به منظورهای مختلف استفاده کرد که به برخی از آن ها به شرح زیر اشاره می شود:
- زمانی که نیاز به ایجاد یک انشعاب جدید روی خط لوله داریم اما به هر دلیلی قادر به سوراخ کردن لوله به طور مستقیم و نصب انشعاب جدید روی آن نباشیم، می توانیم یک اتصال اسپلیت تی را ساخته و روی لوله جوشکاری کنیم تا بتوانیم از مجرای آن یک انشعاب جدید روی خط لوله ایجاد کنیم. اتصال اسپلیت تی از این حیث قابلیت توجیهی بیشتری نسبت به سایر تجهیزات دارد، چرا که این فیتینگ با مکانیزم ویژه و منحصر به فرد خود قادر است که لوله را تمام و کمال ساپورت کند و مانع هر گئنه تغییر شکل و از عملکرد افتادن آن شود. اتصال اسپلیت تی دور تا دور لوله را پوشش می دهد و با جلوگیری از هر گونه فشاری که باعث ایجاد تنش یا خمش روی لوله خواهد شد قادر خواهد بود که عملکرد خط لوله را به بهترین شکل ممکن تضمیم کند. البته این مهم منوط به آن است که اتصال خط لوله بر اساس استانداردهای طراحی و ساخت مرتبط به خطوط لوله و به نحوی ساخته شده باشد که منطبق با خصوصیات فنی خط لوله باشد.
- در مواقعی ممکن است که خط لوله بنا به هر دلیلی آسیب دیده باشد و نیاز به انجام عملیات های تعمیراتی روی آن باشد. در این شرایط نیز معمولاً فرایند تعمیراتی نیاز به اتصالاتی خواهد داشت تا بتواند صحت و کیفیت فرایند را به بهترین شکل ممکن تصمین کند. برای مثال در مواقعی که خط لوله ترک خورده باشد، شکسته باشد و نیاز به فرایندهای تعمیراتی روی آن احساس شود باید عملیات تعمیراتی روی آن انجام شود. این عملیات های تعمیراتی از انسداد موقت خط لوله گرفته تا نصب تجهیزات موضعی و مواردی از این دست، معمولاً نیاز به بهره گیری از اتصالات خط لوله نظیر اسپلیت تی را اقتضا می دارد. اتصال اسپلیت تی در این دست موارد بیشترین کاربرد را خواهد داشت چرا که مطمئن ترین اتصال خط لوله محسوب می شود و از آن جا که فرایند تعمیراتی روی خط لوله حساسیت های خاص خود را دارد باید از اتصالات مطمئن و مستحکمی نظیر اسپلیت تی برای انشعاب گیری از آن استفاده کرد.
- از دیگر مواردی که کاربرد اتصالاتی نظیر اسپلیت تی را اقتضا می دارد توسعه میدان های گازی و نفتی یا پتروشیمی است. بسیاری از این دست مجتمع ها مدتی پس از بهره برداری به فکر تولید بیشتر و افزایش ظرفیت موجود خود می افتند و این امر انشعاب گیری از خطوط لوله به منظور اتصال آن ها به فازهای جادید را اقتضا می دارد. همین امر استفاده و بهره گیری از اتصالاتی نظیر اسپلیت تی را اقتضا می دارد. اتصالات جدید حکم ورودی منبع تغذیه فازهای جدید به شمار می روند و از این رو باید از بیشترین استحکام لازم برخوردار باشند. بدیهی است که میان اتصالات خطوط لوله اسپلیت تی بیشترین فدرت و استحکام را دارد و از این رو بهتر است در این دست پروژه ها از اسپلیت تی استفاده شود.
فرایند نصب اتصال فول سدل (Full Saddle) روی خط لوله
در مواقعی که نیاز به نصب اتصالات قوی تر احساس می شود و مطالعات مهندسی ما را به این نتیجه می رساند که اتصال اسپلیت تی با بیشترین استحکام نیز پاسخگوی پروژه نخواهد بود، این فیتیتنگ با استفاده از قطعات و اجزای ساپورت کننده تقویت می شود. اتصال فول سدل (Full Saddle)، شامل یک اسپلیت تی است که سدل و نیپل آن با استفاده از این قطعات تقویت شده است. در این فرایند بخشی از پروسه ساخت اتصال روی لوله انجام می شود، به طوری که دو پد سدل اسپلیت تی روی لوله نصب و جوشکاری می شوند، سپس نیپل آن روی سدل اسپلیت تی نصب می شود و متعاقب آن قطعات تقویت کننده روی این مجموعه جوشکاری می شوند؛ به این ترتیب که سدل تقویتی روی لوله جوشکاری شده، و سپس نیپل آماده شده که دو تکه است از دو طرف روی نیپل اسپلیت تی فیت شده و جوشکاری آن انجام می شود. تنها پس از انجام این مراحل است که می توان فلنج اتصال را روی آن نصب کرد. اتصال فول سدل ساخته شده بیشترین استحکام را نسبت به اتصالات خطوط لوله خواهد داشت و از همین رو برای انجام این دست فرایندها مفیدترین و مطمئن ترینشان خواهد بود.
استفاده از اسپلیت تی یا فول سدل لزوما و در همه مواقع توصیه نمی شود. این اتصالات وزن بالایی داشته، و فرایند ساحت، نصب و فیت کردن آن ها بسیار دشوارتر از اتصالات دیگر نظیر یدل نیپل است. از این رو فقط زمانی از این ها استفاده می شود که توجیه فنی داشته باشد، اما در صورتی که نسبت به سایر اتصالات اطمینان کافی وجود نداشته باشد
